Podział witamin, ich źródła pokarmowe i rola w organizmie.
Witaminy – nazwa pochodzi od łacińskich słów vita (życie) i amina ? związek chemiczny zawierający grupę aminową. W rzeczywistości nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają, np. witamina D jest przedstawicielem sterydów. Nazwa została wymyślona przez polskiego biochemika Kazimierza Funka w 1912 r. Witaminy z definicji są niezbędne człowiekowi do życia i muszą być dostarczone z zewnątrz.
Awitaminoza: „Kurza ślepota” (niedowidzenie o zmierzchu), zmiany skórne.
Podział witamin
Witaminy dzielimy na dwie grupy: I grupa: rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, i K; II grupa: rozpuszczalne w wodzie: B1, B2, B3 (PP), B5 (kwas pantotenowy), B6, B12, kwas foliowy, C, biotyna.
I grupa: rozpuszczalne w tłuszczach
Witamina A (retinol)
Źródła pokarmowe: Jaja, wątroba, mleko, masło, ser, jagody, szpinak, tran, produkty mleczne, tłuste mięso oraz, jako prowitamina: karoten, marchew, pomidory, sałata, groszek zielony i owoce dzikiej róży
Rola w organizmie: Odpowiada za prawidłowe widzenie o zmroku, zmniejsza rogowacenie naskórka, poprawia koloryt skóry, chroni skórę przed promieniami UV, zwiększa zawartość kolagenu w skórze właściwej. Dzieci z niedoborem witaminy A rosną nieprawidłowo.
Witamina D (Kalciferol)
Źródła: ryby morskie,oleje, jaja, przetwory mleczne, mleko.
Działanie:pozytywny wpływna system nerwowy, wpływa na prawidłowy rozwój i mineralizację kośćca.
Witamina E (Tokoferol)
Źródła: kiełki pszenicy, olej słonecznikowy, ziarna zbóż, migdały, orzechy włoskie, pieczywo razowe, soja, pestki słonecznika, warzywa oleiste, jaja, mleko, mąka pełnoziarnista Działanie: Jeden z głównych antyoksydantów, jest naturalnym składnikiem błon komórkowych. Bierze udział w chemicznych reakcjach redukcji i utleniania. Pobudza produkcję substancji przeciwzakrzepowych, zmniejszając ryzyko rozwoju schorzeń naczyń krwionośnych. Chroni czerwone ciałka krwi i tkanki przed zniszczeniem przez wolne rodniki, chroni również kwasy tłuszczowe przed rozkładem.
Witamina K
Źródła: jarmuż, brukselka, sałata, brokuły, szpinak, rzeżucha, pokrzywa Działanie: Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, uszczelnia śródbłonki naczyń krwionośnych, zapobiegając krwawieniom wewnętrznym oraz krwotokom. Odgrywa rolę w gospodarce wapniowej i mineralizacji tkanek.
II grupa – witaminy rozpuszczane w wodzie
Witamina B1(Tymina)
Źródła: drożdże, ciemne pieczywo, warzywa strączkowe, zboża, ziemniaki, podroby, orzechy Działanie: Bierze udział w czynnościach i regeneracji systemu nerwowego. Wspomaga proces wzrostu. Ponadto przyspiesza gojenie się ran przyspiesza gojenie się ran i wykazuje działanie uśmierzające ból.
Witamina B2 (Ryboflawina)
Źródła: kasze gruboziarniste, wątroba, ciemne pieczywo, rośliny strączkowe, sery, ciemnozielone warzywa, chude mięso Działanie: Bierze udział w przemianach węglowodanów, tłuszczów i białek, w procesach utleniania i redukcji. Zwiększa przyrost masy mięśniowej, współuczestniczy w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych. Odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu narządu wzroku.
Witamina B3 (Niacyna , wit. PP)
Źródła: drób, drożdże, orzechy ziemne, tuńczyk, wątroba, chude mięsa, pieczywo razowe. Działanie: Uczestniczy w regulacji poziomu cukru we krwi, regulacji poziomu cholesterolu, uczestniczy w procesach utleniania. Wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe, obniża ciśnienie krwi, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i poprawia perystaltykę przewodu pokarmowego.
Witamina B5 (kwas pantotenowy)
Źródła: wątroba, drożdże, pestki słonecznika, otręby pszenne, ryby, rośliny strączkowe, pełnoziarniste pieczywo, Działanie: Bierze udział w regeneracji komórek skóry i błon śluzowych, uczestniczy w wytwarzaniu przeciwciał. Wspomaga proces pigmentacji włosów. Reguluje metabolizm tłuszczy i węglowodanów. Wspomaga ochronę organizmu przed infekcjami.
Witamina B6
Źródła: nieoczyszczone ziarna pszenicy i kukurydzy, drożdże, wątroba, ziemniaki, podczas obróbki Działanie: Bierze udział w przemianie białek, aminokwasów i w syntezie kwasów nukleinowych, przez co zapobiega starzeniu. Zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Witamina B9 (kwas foliowy)
Źródła: drożdże, wątroba, kiełki pszeniczne, kurczak, otręby pszenne, pełnoziarniste pieczywo, szpinak, żółtko jaja, szpinak, natka pietruszki, fasola biała, groch. Działanie: Uczestniczy w tworzeniu kwasów nukleinowych DNA i RNA, syntezie aminokwasów, puryn, pirymidyn, bierze udział w procesie podziału komórek. Współuczestniczy z witaminą B12 w regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek (erytrocytów).
Witamina B12 (kobalamina)
Źródła: wątroba, mięso, szczupak, śledzie, makrele, jaja, produkty mleczne, ostrygi, bób, orzechy. Działanie: Udział w syntezie białek, kwasów nukleinowych. Bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych, przez co zapobiega starzeniu.
Witamina C (kwas askorbinowy)
Źródła: owoce dzikiej róży, czarna porzeczka, papryka, brukselka, warzywa kapustne, ziemniaki Działanie: Hamuje powstawanie w żołądku rakotwórczych mikrozmian. Ma właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze w stosunku do niektórych drobnoustrojów chorobotwórczych. Przyspiesza proces usuwania kwasu mlekowego z mięśni co skraca proces odnowy potreningowej.
Zapotrzebowanie
Dzienne zapotrzebowanie na witaminy jest niewielkie i liczone w miligramach (mg), a nawet w mikrogramach (?g).
Przedawkowanie, niedobór lub brak jakiejś z witamin, po wyczerpaniu zapasów organizmu, prowadzi do jednostek chorobowych, które nazywamy w zależności od zaawansowania hiperwitaminozą (przedawkowanie), hipowitaminozą (niedobór częściowy) lub awitaminozą (całkowity brak).
Związki organiczne, które dopiero w organizmie zostają przekształcane w odpowiednią witaminę, nazywa się prowitaminami.
Autor: dorota4513
Źródło: Gawęcki Jan