W okresie jesiennym chętnie sięgamy po stare, sprawdzone sposoby na wzmocnienie odporności i przeziębiania. Zazwyczaj w pierwszej kolejności nasze myśli szybują ku słodkiemu płynnemu złotu, czyli miodowi. Jego niezwykły skład sprawia, że wykazuje korzystne działanie na organizm w wielu schorzeniach. Skąd się bierze to słodkie lekarstwo?
Co kryje w sobie miód?
Miód jest wytwarzany przez pszczoły z nektaru roślin lub spadzi. Nektar to słodka, wonna substancja wytwarzana przez nektarniki roślin, natomiast spadź jest sokiem roślinnym przetworzonym przez mszyce i czerwce. Z tego względu wyróżniamy miody nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe. Skład miodu zależy oczywiście od tego z jakiej rośliny, lub roślin został wytworzony. Zawiera on głównie cukry proste takie jak fruktoza i glukoza (w spadziowych również melecytoza) oraz w niewielkich ilościach: związki białkowe, enzymy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, barwniki, witaminy i składniki mineralne. O dobroczynnych właściwościach miodu decydują, nie pojedyncze składniki, ale ich różnorodność i połączenie. W miodzie występują takie specyficzne substancje jak: różnego typu enzymy, hormony (zarówno zwierzęce, jak i roślinne), oraz substancje o działaniu antybiotycznym.
Wpływ miodu na serce i układu krążenia
Korzystny wpływ miodu na serce i układ krążenia znany jest od dawna. Dzięki dużej zawartości glukozy i fruktozy miód jest produktem wysokoenergetycznym, łatwo przyswajalnym przez organizm, w tym przez mięsień sercowy. Występująca w miodzie acetylocholina wzmacnia siłę skurczu i wydolność mięśnia sercowego. Przyczynia się do tego także potas występujący w miodzie w stosunkowo dużej ilości. Miód powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, a także rozszerzenie naczyń wieńcowych. Jony metali zawarte w miodzie stymulują produkcję czerwonych ciałek krwi i hemoglobiny.
Działanie miodu na układ oddechowy
Tradycyjnie po miód sięgamy przy kaszlu, chrypce, bólu i stanach zapalnych gardła, w zapaleniu oskrzeli. Posiada on działanie wykrztuśne, zmniejsza ból gardła i głowy. Za działanie antyseptyczne miodu odpowiedzialny jest głównie nadtlenek wodoru. Bakteriostatyczne działanie miodu wywołane jest także jego wysokim ciśnieniem osmotycznym, jak również może być to efekt działania olejków eterycznych i flawonoidów, występujących w miodzie w niewielkich ilościach. Efekt ten ujawnia się przede wszystkim przy bezpośrednim kontakcie miodu ze zmienioną zapalnie błoną śluzową dróg oddechowych. Ponadto zawarte w miodach terpeny odznaczają się działaniem przeciwzapalnym. Składniki miodu powodują podrażnienie gruczołów wydzielniczych błony śluzowej dróg oddechowych, dzięki czemu dochodzi do upłynnienia wydzieliny oskrzelowej. Pobudzają one również ruch rzęsek aparatu migawkowego, co ułatwia odkrztuszanie wydzieliny i usuwanie jej na zewnątrz.
Miód w leczeniu chorób układu pokarmowego
Miód wykazuje działanie normalizujące w zaburzonej czynności wydzielniczej i motorycznej żołądka i jelit. Ponadto przyspiesza gojenie powierzchni błony śluzowej żołądka i dwunastnicy poprzez wchłanianie wody z chorej tkanki i działanie przeciwzapalne.
Miód wykazuje działanie lecznicze na wątrobę i drogi żółciowe, gdyż ze względu na dużą ilość glukozy i fruktozy jest on łatwo przyswajalny. Cukry proste biorą też udział w detoksykacji, chroniąc w pewnym stopniu przed działaniem zanieczyszczonego środowiska oraz obniżając toksyczne działanie alkoholu, nikotyny i innych używek. W wyniku łączenia związków toksycznych z kwasem glukuronowym i pirogronowym powstają połączenia łatwo rozpuszczalne w wodzie, które wydalane są z organizmu wraz z moczem. Poza tym występująca w miodzie cholina obniża poziom lipidów w wątrobie oraz zwiększa wydzielanie żółci.
Miód w schorzeniach skóry
W dermatologii miód ma zastosowanie podczas leczenia ran po oparzeniach, czy zabiegach chirurgicznych. Stosuje się go także na owrzodzenia cukrzycowe, oraz odleżyny. Miód można z powodzeniem stosować na niektóre schorzenia alergiczne skóry. Skuteczność jego działania jest związana w głównej mierze z działaniem przeciwbakteryjnym,. Poza wysoką osmolarnością i działaniu nadtlenku wodoru, według najnowszych badań, antyseptyczne właściwości miodu związane są z substancją określaną jako methylglyoxal oraz enzymem inhibiną. Opatrunki z miodu są bezbolesne, ich zmiana nie powoduje krwawienia ani odczynów alergicznych. Najlepszą metodą na popękane usta jest posmarowanie ich miodem.
Najważniejszy jest umiar
Miód wspomaga leczenie wielu chorób, ale tylko wtedy, gdy jest spożywany w odpowiedni sposób. Według badań miód najlepiej spożywać w naturalnej postaci, bez rozcieńczania, wówczas dodatkowo działa antybakteryjnie na przełyk. Czy miód traci właściwości jeśli posłodzimy nim herbatę? To zależy. Można go dodać do ciepłych napoi, ale starajmy się, by temperatura nie przekroczyła 40-50 stopni Celsjusza. Dlaczego tak się dzieje? W miodzie jest dużo enzymów, w tym najważniejszy – inhibina, która niszczy bakterie, wirusy i grzyby. Ale enzym ten jest bardzo wrażliwy na światło i temperaturę. Jeżeli włożymy łyżeczkę miodu do gorącego mleka lub herbaty, to ulegnie on rozkładowi, a my wypijemy tylko słodkie węglowodany, ponieważ inhibina ścina się jak większość białek w temperaturze powyżej 42 stopni. Naturalną cechą wielu miodów jest ich krystalizacja – jest to proces naturalny i nie obniża wartości miodu.
Jaki miód wybrać?
W zależności od tego, z jakiego nektaru kwiatowego miód powstaje, działa na różne dolegliwości.
– Miód akacjowy – o kolorze białym lub kremowym. Uważany jest za najjaśniejszy z miodów. W smaku jest słodki, ale nieco mdły. Znajduje zastosowanie przy zaburzeniach ze strony układu pokarmowego.
– Miód rzepakowy – odznacza się jasnym kolorem, od białego do jasnożółtego. W smaku jest słodki, czuć zapach kwiatów rzepaku. Jest łatwo przyswajalny przez wątrobę. Może być stosowany przy chorobach serca i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych.
– Miód lipowy – w stanie płynnym ma barwę herbacianą. Jego smak jest ostry i gorzkawy. Odznacza się wysoką aktywnością antybiotyczną. Ma właściwości przeciwgorączkowe, napotne, wykrztuśne i uspokajające.
– Miód koniczynowy – otrzymywany z koniczyny białej ma kolor słomkowy i jest słodki. Natomiast miód otrzymany z koniczyny czerwonej odznacza się ciemniejszym kolorem i jest lekko kwaśny. Działa on uspokajająco, używany przy leczeniu anemii.
– Miód malinowy – o charakterystycznym zapachu malin i kwaśnym smaku. Zawiera dużo kwasów organicznych i pektyn. Stosowany jest przy leczeniu niedokrwistości i miażdżycy, może działać napotnie, przeciwgorączkowo i antyseptycznie.
– Miód gryczany – jest to typowy ciemny miód. Przy dostępie światła może stać się prawie czarny. Ma charakterystyczny ostry, słodki smak oraz intensywny zapach kwiatów gryki. Stosowany jest przy leczeniu schorzeń układu krążenia, miażdżycy, osłabieniu pamięci oraz przy zaburzeniach na tle nerwowym.
– Miód wrzosowy – ma kolor bursztynowy. Odznacza się intensywnym zapachem wrzosu i aromatem. Zawiera dużo witamin z grupy B. Posiada właściwości lecznicze przy zapaleniu dróg moczowych, kamicy nerkowej oraz zapaleniu jelit.
– Miód wielokwiatowy – jest zbierany z różnych roślin. Jego zapach i barwa zależą od zebranego nektaru. Stosowany jest przy anemii, a także przy walce z alergią.